Tabiyattan paydalaniw ekonomikasinin’ teoriyaliq tiykarlari Nokis «Ilim» 2018 Avtor: Aimbetov N.Q. Kitapta tabiyat resurslarin ekonomikaliq bahalaw, tabiyatti q'orgaw iskerliginin’ ekonomikaliq natiyjeliligin esaplaw metodikasin uyreniwge ha’m tabiyattan paydalaniw ekonomikasinin’ basqa da ameliy aspektlerine itibar qaratildi. Ekonomist qanigelerdi tayarlawda ekologiyaliq mashqalalardin’ ekonomikaliq aspektlerin teoriyaliq jaqtan jane de teren’irek tusinip aliwdi, duniyadag’i ekologiyaliq-ekonomikaliq oy-pikir jetiskenlikleri menen ekologiyaliq siyasattin’ basli bag’darlarin biliwdi, ekonomikaliq sistema menen qorshag’an ortaliq arasindag’i o’z ara baylanistin en ahmiyetli nizamliliqlarin sawlelendiretug’in ekonomikaliq modeller menen islese biliwdi talap etedi. Bul oqiw qollanbasinda sirt eller universitetlerinde «Qorshag’an ortaliq ha’m tabiyat resursilari ekonomikasi» pa’nin oqitiw tajiriybesi ken’irek qollanildi. Tabiyattan paydalaniw, ekonomikasi ha’m qorshag’an ortaliqti qorg’aw mashqalalari menen qizigiwshilar, joqari oqiw orinlarinin’ ekonomika qanigeligi boyinsha tayarlanip atirg’an talabalar ha’m magistrantlar, sonday-aq usi taraw boyinsha ilim-izertlew jumislarin alip bariwshilar ushin arnalg’an. Kitap Ozbekstan Respublikasi Ilimler akademiyasi Qaraqalpaqstan bo’limi Qaraqalpaq tabiyat ilimleri ilim-izertlew instituti Ilimiy kehesinin’ qarari menen tastiyiqlang’an ha’m baspaga usinilg’an. МАЗМУНЫ  Алгы соз 97 I бап. «Табияттан пайдаланыу экономикасы» курсынын предмети, методологиясы хэм уазыйпалары 101 Экологиялык машкалалар — хазирги заман жамийетине кауип-катер сыпатында 101 Табияттан пайдаланыу экономикасы хазирги экологиялык сиясаттын теориялык фундаменти сыпатында 105 1.3. Табияттан пайдаланыу экономикасынын тийкаргы тусиниклери 111 1.4. Экологиялык-экономикалык анализ методологиясы 120 II бап. Экономикалык система хэм коршаган орталык: оз-ара байланыс хэм карама-карсылыклар 121 2.1. Термодинамиканын биринши хэм екинши нызамлары. Материаллык баланстын тийкаргы тенлемеси 121 2.2. Экономикалык хэм экологиялык рауажланыу арасындагы оз-ара байланыстын тийкаргы моделлери 125 2.3. Тураклы рауажланыу тусиниги хэм критерийлери. Халсиз хэм кушли тураклылык. Тураклы рауажланыудын тийкаргы индикаторлары 129 III бап. Ондиристин экологиялык шыгынлары хэм коршаган орталыктан пайдаланыудын экономикалык оптимумы 135 3.1. Коршаган орталыктын экономикалык функциялары хэм оннан пайдаланыудын альтернатив шыгынлары 135 3.2. Ондиристеги экологиялык шыгынлардын еки тури. Табиятты коргау шыгынлары 138 3.3. Коршаган орталыктын патасланыуы хэм деградациясы натийжесиндеги экономикалык зыян 140 3.4. Коршаган орталыктан оптимал пайдаланыу модели 142 IV бап. Табиятты коргау экономикасында сырткы эффектлер теориясы 146 4.1. Сырткы эффектлер хаккында тусиник, онын себеплери хэм классификациясы 146 Сырткы эффектлерди интернализациялау зарурлиги. Интернализация машкаласына А.Пигудин жантасыуы 150 Меншик хукыкы позициясынан сырткы эффектлерди интернализациялау. Коуз теоремасы 153 V бап. Коршаган орталыктын сапасы жамийетлик байлык сыпатында 158 5.1. Сап жеке, сап жамийетлик хэм аралык байлыклар 158 Жамийетлик байлыкларга болган талап. Билетсизлик машкаласы 161 Коршаган орталыктын оптимал сапасын аныклаудын тийкаргы методлары 162 5.3.1. Жамийетлик абаданшылык функциясын максимумлау 163 Шыгынлар-утыслар анализи 164 Коршаган орталыктын сапасын экономикалык бахалау 165 Линдаль жантасыуы 165 Жамийетлик танлау механизми. Эрроудын мумкин емеслик теоремасы 167 VI бап. Табийий ресурсларды экономикалык бахалау хэм табиятты коргау искерлигинин натийжелилиги 170 6.1. Экологиялык байлыклар хэм табийий ресурсларды экономикалык бахалаудын тийкаргы методлары 170 6.2. Декларацияланган хэм аныкланган абзаллыклар усыллары тийкарында табийий ресурслар менен экологиялык байлыкларды экономикалык бахалау 174 Коршаган орталыктын патасланыуынан корилген экономикалык зыянды бахалау методлары 177 Табиятты коргау илажларынын натийжелилик корсеткишлери 178 6.5. Уакыт, тауекелшилик хэм аныксызлык факторларын есапка алыу 180 6.5.1. Табиятты коргау шешимлерин тийкарлауда уакыт факторын есапка алыу 180 6.5.2. Тауекелшилик хэм аныксызлык анализи 183 VII бап. Табияттан пайдаланыу экономикасынын макроэкономикалык аспектлери 185 7.1. Макроэкономикалык корсеткишлер системасындагы экологиялык хэм табийий-ресурслык факторлар 185 7.2. Миллий есап-китаплардын (счетлардын) интеграцияланган системасы 187 7.3. Коршаган орталыкты патаслаудын тараулык курамы. Табият сыйымлылыгы хэм ондирис экологиялылыгынын тийкаргы корсеткишлери 191 Пайдаланылган адебиятлар 196